17.3.2015 / ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ
Δημοσιεύτηκε στο ΠΟΝΤΙΚΙ, τεύχος 1855 στις 12-03-2015
Ανατολική Γερμανία η Ελλάδα!
Ο φανατικός αντικομμουνιστής Σόιμπλε αντιμετωπίζει τη χώρα μας με όρους Ψυχρού ΠολέμουΗ προοπτική ανόδου αριστερών κομμάτων στην Ευρώπη, όπως του ΣΥΡΙΖΑ ή του ισπανικού Podemos, είναι δεδομένο ότι έχει αποτελέσει το τελευταίο διάστημα έναν ισχυρό πονοκέφαλο στη γερμανική κυβέρνηση, και ειδικά στους χριστιανοδημοκράτες.
Κι αν η μεγαλωμένη στην «άλλη πλευρά του Τείχους» Άνγκελα Μέρκελ θεωρείται στη γερμανική κι ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή μια κλασική οπορτουνίστρια, δίχως ιδιαίτερες ιδεολογικές «ευαισθησίες», δεν συμβαίνει το ίδιο με τον «σκληρό» του άκρατου νεοφιλελευθερισμού και ιδεολογικά φανατικό αντικομμουνιστή Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Ο ρόλος του Γερμανού υπουργού Οικονομικών, που κρατάει την πιο επιθετική κι άκαμπτη γραμμή απέναντι στη νέα ελληνική κυβέρνηση, μπορεί να ερμηνευθεί λίγο καλύτερα αν ανατρέξουμε στη δράση και τη σταδιοδρομία του.
Γεννημένος το 1942, μεγάλωσε σαν ένα παιδί του Ψυχρού Πολέμου, ζώντας από πρώτο χέρι τα πέτρινα χρόνια του Τείχους, της χωρισμένης Γερμανίας και της πάλης των «δύο κόσμων». Δεν πρόλαβε τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά βίωσε τις συνέπειές του με μια Γερμανία κομμένη στη μέση.
Ανέπτυξε εξ αρχής υπερσυντηρητικές ιδέες και εντάχθηκε από τα 19 του στη νεολαία του χριστιανοδημοκρατικού κόμματος. Τέσσερα χρόνια αργότερα γράφτηκε μέλος του. Έγινε ένας από τους νεότερους βουλευτές στην ιστορία του γερμανικού κοινοβουλίου, όταν εκλέχθηκε το 1972, σε ηλικία 30 ετών. Αμέσως άρχισε να ανεβαίνει στην ιεραρχία κι από το 1976 έγινε τομεάρχης Αθλητισμού του CDU, σε μια εποχή που ο πόλεμος Δυτικής - Ανατολικής Γερμανίας έβρισκε... γήπεδο και στα σπορ, μάλιστα με πολύ σκληρή μορφή. Ο Σόιμπλε αμέσως δήλωσε πιστός στρατιώτης.
Με ισχυρή προσωπικότητα, γνώσεις και σπουδές στα νομικά και τα οικονομικά, ο Σόιμπλε, παιδί του κομματικού σωλήνα του χριστιανοδημοκρατικού κόμματος, έγινε σταδιακά ο άνθρωπος - κλειδί για σοβαρές υποθέσεις. Με αποκορύφωμα το γιγαντιαίο πρότζεκτ της επανένωσης. Η πρώτη φορά (από τις δυο συνολικά) που διετέλεσε υπουργός Εσωτερικών ήταν το 1989-1991, επί θητείας Χέλμουτ Κολ. Δεξί χέρι του καγκελαρίου, ο Σόιμπλε έγινε ο Νο 2 σε δύναμη στο κόμμα και ανέλαβε το πιο νευραλγικό υπουργείο την πιο κρίσιμη στιγμή. Η ισχύς και η δράση του τον ανέδειξαν, ιστορικά, σε «Αρχιτέκτονα της Επανένωσης».
Ο Σόιμπλε ήταν αυτός που φρόντισε να υπάρξει πλήρης επιβολή της Δυτικής Γερμανίας στην Ανατολική, δίχως να γίνει ούτε κατά διάνοια ισότιμη διαπραγμάτευση με τους «απέναντι», όπως τους θεωρούσε. Η τακτική Σόιμπλε ήταν ξεκάθαρη από την πρώτη στιγμή: Δεν ήθελε να απομείνει τίποτε που να θυμίζει την κομμουνιστική Ανατολική Γερμανία. Στόχος ήταν η πλήρης απορρόφησή της από τη Δυτική Γερμανία και γι' αυτό εξαπολύθηκε το πιο άγριο κυνηγητό σε όλα τα επίπεδα.
Ο φόβος του μπαμπούλα
Φυσικά, μόνο τυχαία δεν ήταν η πολιτική συμπεριφορά του Σόιμπλε στο νέο αυτό σκηνικό. Η σταδιοδρομία του, άλλωστε, προϊδέαζε απολύτως για κάτι τέτοιο. Ο Σόιμπλε, επί Ψυχρού Πολέμου, αντιμετώπιζε πάντα την Ανατολική Γερμανία ως κίνδυνο για τη Δυτική. Ο φόβος του για τυχόν επικράτηση του «άλλου συστήματος», το γεγονός ότι μεγάλωσε με τον «μπαμπούλα του κομμουνισμού» και οι υπερσυντηρητικές του απόψεις τον έκαναν επιθετικό και αδιάλλακτο.
Η λογική ακόμα και του αθέμιτου ανταγωνισμού, π.χ. αρχικά στα σπορ, όταν είχε κυρίαρχο ρόλο στο κόμμα, τον έκανε να υιοθετήσει το δόγμα «χρειάζεται κι εμείς να κάνουμε ό,τι πρέπει για να επικρατήσουμε, αφού το κάνουν και αυτοί».
Μάλιστα, είχε τόσο μένος, ώστε ακόμα και το 1991, όταν πια η επανένωση είχε προχωρήσει, επέμενε να βλέπει το ανατολικό πρώην κομμουνιστικό κομμάτι ανταγωνιστικά και με φανερή ψυχροπολεμική οπτική. Έκανε δημοσίως λόγο «για μάχη μεταξύ δυο πολιτικών συστημάτων που συνεχίζεται» αρνούμενος πεισματικά να δώσει τέλος στην κόντρα ακόμα και με τα απομεινάρια της «παλιάς» Ανατολικής Γερμανίας.
Στα λόγια, μάλιστα, αποδείχθηκε φειδωλός σε σχέση με τις πράξεις του. Ο Σόιμπλε ξεσάλωσε, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την οργάνωση του σχεδίου για την «προσάρτηση» της Ανατολικής Γερμανίας.
Έβγαλε το άχτι του
Όπως είναι γνωστό, στις 9.11.1989 έπεσε το Τείχος του Βερολίνου και μπήκε σε τροχιά η επανένωση, η οποία ολοκληρώθηκε, στο γραφειοκρατικό και τυπικό της κομμάτι, έναν χρόνο μετά. Στις 18.5.1990 υπογράφτηκε στη Βόννη από τις κυβερνήσεις Ανατολικής - Δυτικής Γερμανίας η συμφωνία για τη νομισματική, οικονομική και κοινωνική ένωση των δύο κρατών, που τέθηκε σε ισχύ από την 1.7.1990. Στις 31.8.1990, τέλος, υπεγράφη η συνθήκη Ενοποίησης και στις 2.12 της ίδιας χρονιάς διεξήχθησαν οι πρώτες εκλογές της ενωμένης Γερμανίας.
Δεν θα ήταν υπερβολή αν πούμε ότι, την εποχή που η Θάτσερ ολοκλήρωνε τη νεοφιλελεύθερη λαίλαπα στη Βρετανία, ο Σόιμπλε πήρε τη σκυτάλη και... ξεπέρασε την Αγγλίδα πρωθυπουργό βγάζοντας το άχτι του πάνω στα αποκαΐδια της Αν. Γερμανίας. Οι ιδιωτικοποιήσεις στο κουφάρι της DDR δεν είχαν ιστορικό προηγούμενο σε έκταση σε όλη την Ευρώπη. Ο Σόιμπλε, ως υπουργός Εσωτερικών, σχεδίασε μέχρι λεπτομέρειας το πώς θα ολοκληρωθεί το πρότζεκτ το συντομότερο, με τακτική «Σοκ και Δέος». Και η υλοποίηση έγινε άμεσα.
Η ντε φάκτο προσάρτηση ξεκίνησε με δημιουργία κρατιδίων στο έδαφος της Αν. Γερμανίας, στα ίδια ακριβώς πρότυπα των δυτικογερμανικών. Ο Σόιμπλε αγνόησε τις φωνές για στρογγυλό τραπέζι απ' όλες τις πλευρές, ώστε να διαφυλαχθεί η όποια κληρονομιά της Αν. Γερμανίας, και ειδικά όσον αφορά τα θετικά από το κοινωνικό κράτος, αφαιρώντας έτσι την όποια δυναμική να υπάρχει έστω και υποψία από «ανατολικό μπλοκ» στην ενωμένη Γερμανία.
Ο πρώτος στόχος του Σόιμπλε, που ανέλαβε μόνος του όλο το τεχνοκρατικό σκέλος της ενοποίησης, με τον Κολ να έχει την πολιτική διαχείριση, ήταν η διάλυση των δομών της Αν. Γερμανίας και το ξερίζωμα του συστήματος εκ βάθρων. Οι εκκαθαρίσεις του υπουργείου Εσωτερικών από τις κομμουνιστικές... στάχτες μόλις είχαν αρχίσει. Πώς έγινε αυτό;
◆ Αμέσως ξηλώθηκαν όσοι κατείχαν νευραλγική θέση στα πανεπιστήμια της Αν. Γερμανίας. Το ίδιο συνέβη και με τα χαμηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης. Από δάσκαλοι μέχρι καθηγητές πανεπιστημίων εκδιώχθηκαν από τα πόστα τους. Ο τομέας της Παιδείας παραδόθηκε αμέσως στη δυτική πλευρά, ώστε να αποφευχθεί ένα ντόμινο μετάδοσης της «αντίθετης» κουλτούρας.
◆ Οι 25 ανατολικογερμανικές εφημερίδες εξαγοράστηκαν όλες, αφού πρώτα βγήκαν στο σφυρί από το γερμανικό ΤΑΙΠΕΔ. Ο Τύπος της Αν. Γερμανίας πωλήθηκε αποκλειστικά σε μεγάλους δυτικογερμανικούς εκδοτικούς οίκους ή δημοσιογραφικούς ομίλους κι όχι σε ξένους επιχειρηματίες τύπου Μέρντοχ. Σε καίριες επιτελικές θέσεις από το 1990 και ύστερα δεν τοποθετήθηκε κανένα στέλεχος προερχόμενο από την Αν. Γερμανία σ' αυτές τις επιχειρήσεις.
◆ Αστυνομία και στρατός διαλύθηκαν επιτόπου και οι όποιοι θύλακοι του κομμουνιστικού καθεστώτος ξηλώθηκαν άμεσα. Η ρετσινιά της Στάζι στιγμάτισε δικαίους και αδίκους.
Το ξεπούλημα
Με Παιδεία, Τύπο και ένστολους εκτός παιχνιδιού, οι δομές της Αν. Γερμανίας είχαν ξεριζωθεί πριν καλά καλά ολοκληρωθεί η οικονομική και κοινωνική ενοποίηση. Το γήπεδο πλέον ήταν άδειο. Επιχειρήσεις ξεπουλήθηκαν ή έβαλαν λουκέτο, τα πάντα άλλαξαν βιαίως και ραγδαία. Οι συνέπειες του ρεβανσισμού ήταν ολέθριες. Το 1990, άλλωστε, το ΑΕΠ των Ανατολικογερμανών έφτανε μόνον το 27% του αντίστοιχου των Δυτικογερμανών, ενώ η μετατροπή των δυο μάρκων σε αρχική αντιστοιχία 1 προς 1 ήταν στην πραγματικότητα πάνω από 1 προς 5.
Το γερμανικό ΤΑΙΠΕΔ στο διάστημα 1990 - 1994 έβγαλε στο σφυρί 8.500 δημόσιες επιχειρήσεις της Αν. Γερμανίας για ψίχουλα. Χαλυβουργίες, ορυχεία, εργατικές πολυκατοικίες, δάση, ακόμη και πυρηνικά εργοστάσια! Στις επιχειρήσεις αυτές εργάζονταν 4.000.000 άνθρωποι, εκ των οποίων τα 2.500.000 έμειναν άνεργοι.
Οι δείκτες ανεργίας εκτινάχθηκαν αμέσως. Σχεδόν 1 εκατ. άνθρωποι μετανάστευσαν δυτικά τον επόμενο χρόνο της επανένωσης για να βρουν δουλειά και συνολικά 2 εκατ. τα επόμενα χρόνια, δηλαδή το 13,5% του πληθυσμού αυτού του τμήματος της χώρας. Μέχρι το 1997 η ανεργία στο ανατολικό τμήμα της χώρας έφτανε το 17,7%. Το 2005 είχε αυξηθεί στο 18,8%! Οι επενδύσεις, οι ιδιωτικοποιήσεις και η αύξηση ανταγωνιστικότητας δεν έφεραν, προφανώς, τον παράδεισο που έταζε ο Σόιμπλε.
Από το ξεπούλημα της Αν. Γερμανίας συγκεντρώθηκαν μόνο 45 δισ. μάρκα στο ταμείο του ενιαίου γερμανικού κράτους, αντί του στόχου των 600 δισ. που είχε βάλει η κυβέρνηση Κολ με το πρωτοπαλίκαρό του Σόιμπλε.
Στη μεγαλύτερη επιχείρηση ιδιωτικοποιήσεων στην ιστορία υπήρξαν και σκιές για το πάρε - δώσε σε τουλάχιστον 500 περιπτώσεις που έφτασαν στη Δικαιοσύνη. Όταν, μάλιστα, αργότερα ο Κολ βρέθηκε στο επίκεντρο του σκανδάλου των μαύρων ταμείων του χριστιανοδημοκρατικού κόμματος, με συνέπεια να παραιτηθεί το 1998, κατηγορήθηκε εκτός των άλλων ότι στο κομματικό ταμείο εισήλθαν και 47 εκατ. ευρώ μίζες από την Εlf Αquitaine, όταν ο γαλλικός όμιλος αγόρασε τα διυλιστήρια Λόινα και μια κρατική εταιρεία πετρελαίου στην πρώην Ανατολική Γερμανία.
Στο σκάνδαλο με τα μαύρα ταμεία ενεπλάκη και το όνομα του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, εκλεκτού του Κολ για την προεδρία του CDU (1998-2000). Έτσι ουσιαστικά άνοιξε ο δρόμος για να αναρριχηθεί η Μέρκελ στην ηγεσία από το 2000 μέχρι σήμερα.
25 χρόνια μετά...
Η βιασύνη και η εμμονή του Σόιμπλε να καθαρίσει γρήγορα γρήγορα από τον «κομμουνιστικό κίνδυνο» στοιχειώνει τη Γερμανία μέχρι τώρα, 25 χρόνια μετά:
◆ Σήμερα οι «κόκκινες» ανατολικές περιοχές της Γερμανίας παραμένουν οι πιο φτωχές της χώρας και ζουν με λιγότερο από το 60% του εθνικού εισοδήματος.
◆ Ο μέσος μισθός στην ανατολική Γερμανία είναι 2.317 ευρώ, ενώ στη δυτική ανέρχεται στα 3.094.
◆ Η ανεργία στην ανατολική Γερμανία είναι στο 9,1%, όταν στη δυτική βρίσκεται κάτω από 6%.
◆ Η μέση περιουσία ενός νοικοκυριού στα ανατολικά φτάνει τα 67.400 ευρώ, ενώ στα δυτικά στα 153.200.
Κι όλα αυτά ενώ ο Γερμανός φορολογούμενος ακόμα χρυσοπληρώνει την περιβόητη σύγκλιση, με τις γερμανικές κυβερνήσεις να έχουν επενδύσει περίπου 2 τρισ. στον εκσυγχρονισμό των υποδομών στην ανατολική Γερμανία. Προφανώς ο «αρχιτέκτονας της επανένωσης» κάτι δεν έκανε σωστά...
Μέσω, μάλιστα, αυτής της πολιτικής Κολ - Σόιμπλε άνοιξε και ο δρόμος για την περιβόητη «Ατζέντα 2010» του σοσιαλδημοκράτη Σρέντερ, που συμπίεσε το κοινωνικό κράτος στη Γερμανία, κυνήγησε τα επιδόματα, όπως αυτά των ανέργων, και έδωσε ευελιξία με δομικές αλλαγές στην αγορά εργασίας εφαρμόζοντας πιο ελαστικές μορφές, με όλο και «φτηνότερες» και πιο αποδυναμωμένες στρατιές εργαζομένων.
Ίσως τώρα, λοιπόν, να μπορούμε να αξιολογήσουμε καλύτερα τι εννοούσε ο Σόιμπλε όταν δήλωνε πέρυσι τον Απρίλιο: «Στην Ελλάδα συνέβη ό,τι και στην Ανατολική Γερμανία όταν εισαγάγαμε το γερμανικό μάρκο, το 1990. Σας θυμίζω ότι μέχρι τότε η οικονομία του κατεχόμενου από τη Σοβιετική Ένωση τμήματος της Γερμανίας ήταν η 11η στις στατιστικές του ΟΟΣΑ. Όμως, δεν ήταν ανταγωνιστική. Για να επιβιώσεις στην παγκοσμιοποιημένη αγορά χρειάζεται να έχεις ανταγωνιστική οικονομία. Αυτό ισχύει, φυσικά, και εντός της Ευρωζώνης».
Το χαρτί της δαιμονοποίησης της... κατεχόμενης Αν. Γερμανίας και της ενοχοποίησης των «τεμπέληδων της DDR» δεν βγήκε στον Σόιμπλε, που πάντα ανήκε στην πιο δεξιά πλευρά των χριστιανοδημοκρατών, και για έναν ακόμα λόγο. Από τις στάχτες των μάλλον αδύναμων αριστερών κομμάτων της Αν. Γερμανίας μετά την επανένωση δημιουργήθηκε στη συνέχεια το πανεθνικό Die Linke (Η Αριστερά), που έφτασε να κάνει διψήφια ποσοστά στις εκλογές του 2009 κι αναδείχθηκε τρίτο κόμμα στη γερμανική Βουλή το 2013. Το Die Linke «ενίσχυσε» εν μέρει και η «Ατζέντα 2010» του Σρέντερ, αφού το πιο αριστερό κομμάτι των σοσιαλδημοκρατών αντέδρασε και μετακινήθηκε εκεί.
Ο Σόιμπλε, πάντως, που υποστήριξε ανοιχτά τον πόλεμο κατά του Ιράκ το 2003 και το Γκουαντάναμο, δεν δείχνει να φοβάται τόσο μια άνοδο του Die Linke όσο ένα ισχυρό αριστερό ρεύμα με μεγαλύτερη δυναμική στην υπόλοιπη Ευρώπη. Γι' αυτό σκληραίνει διαρκώς τη στάση του, προσπαθώντας με μένος να φρενάρει αυτή την προοπτική, που θα έκανε την κοσμοθεωρία του να καταρρεύσει.
Ο Γερμανός ισχυρός άνδρας της ευρωπαϊκής οικονομίας, πάντως, θεωρεί τον εαυτό του φιλοευρωπαϊστή. Η νεοφιλελεύθερη ευρωπαϊκή οπτική του, όμως, περνάει πάντα μέσα από την ισχυροποίηση της Γερμανίας με κάθε κόστος. Καμιά φορά ο Σόιμπλε αυτοσαρκαζόμενος δηλώνει: «Παρέμεινα ο ίδιος, απαίσιος άνθρωπος». Κάποιοι δεν θα διαφωνήσουν έντονα. Το σίγουρο είναι ότι, ακόμα κι αν η Μέρκελ θέλει να ξεχάσει ότι έζησε σε κομμουνιστικό καθεστώς, ο Σόιμπλε δεν την αφήνει υπενθυμίζοντας πάντα τον αριστερό... εφιάλτη που τον στοιχειώνει από τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου.
--
